Kortzichtigheid vormt dus ook een risico voor onze pensioenen en het concurrentievermogen van onze economie.
Onrechtvaardig
Maar dat is nog niet eens het ergste. Het meest tragische is dat we in ‘Nederland polderland’ een systeem zijn ingerommeld waarin het normaal is geworden dat generatiegerechtigheid geen randvoorwaarde is, maar slechts een optie.
Ons systeem is zo ver afgegleden dat mijn generatie door politici wordt verteld dat de leefbaarheid van onze toekomst mag bestaan, mits deze ‘haalbaar en betaalbaar’ is. Blijkbaar is een leefbare toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen alleen mogelijk onder voorwaarde. Blijkbaar is het recht op een gezond leven slechts geldig wanneer dit financieel haalbaar en betaalbaar is.
Maar wanneer is mijn toekomst betaalbaar? Wat mag mijn toekomst kosten? Wat is mijn toekomst waard?
Weet je, eerlijk gezegd wil ik het niet eens weten.
Zulke berekeningen maakten we toch ook niet bij die andere crisis, de coronacrisis? In de coronacrisis legden we de economie stil. Lieten we begrotingsregels los. Pompten we tientallen miljarden in de economie. Betaalden we gemiddeld 8 miljoen euro per gered levensjaar. En waarom? Niet omdat uit een studie bleek dat het haalbaar en betaalbaar was, maar omdat we solidair zijn met elkaar. Omdat een goede gezondheid een mensenrecht is. Omdat het iets onmenselijks zou hebben daar moeilijk over te doen.
Een leefbare, volhoudbare toekomst zou dat ook moeten zijn. Maar op de één of andere manier is die toekomst in Nederland op de onderhandelingstafel beland. Iets wat geen garantie is, maar waarvoor moet worden gestreden door partijen als de Jonge Klimaatbeweging.
Tijd voor Generatiegerechtigheid
Lotgenoten, dit kunnen we niet zo door laten gaan. Wat wij vandaag doen en laten, bepaalt hoe de wereld er in 2100 uit ziet. En met onze verbeterde klimaatmodellen weten we steeds beter wat onze invloed op de wereld in 2100 is. Dus dienen we ook steeds meer verantwoordelijkheid te dragen voor de toekomst die we creëren.
Het is daarom tijd voor generatiegerechtigheid.
Generatiegerechtigheid betekent dat een leefbare toekomst voor jonge generaties een niet inwisselbaar, on-onderhandelbaar uitgangspunt wordt in alle vormen van beleid.
Generatiegerechtigheid betekent dat we ons toeleggen op wat ‘nodig is’ om die leefbare wereld in 2100 te realiseren. In plaats van ons blind te staren op wat ‘mogelijk lijkt’ in de huidige markt of het huidige politieke landschap. Niet handelen vanuit vermeende haalbaarheid, maar vanuit reële noodzakelijkheid.
Rechtszaak Duitsland
Het Duitse recht heeft dit concept al erkend. Duitse jongeren stapten daar naar het Constitutioneel Hof, omdat de Duitse klimaatwet geen rekening hield met de toekomst. Plannen voor na 2030 ontbraken. Het Hof bevestigde dat dit in strijd is met de Grondwet. Want, zo stelde het Hof, wanneer de afstand tussen het doel voor 2030 en het netto-nul doel in 2050 te groot is, dan zal het heel ingrijpende maatregelen vergen om dat te overbruggen. Het zou een giga klimaatopdracht nalaten aan jonge generaties, en dat beperkt hun vrijheden. Zo’n opgelegde beperking van vrijheden is in strijd met de Grondwet. Aldus oordeelde het Constitutioneel Hof.
Het is een revolutionair vonnis waarin het Hof de vrijheden van jongeren in de toekomst net zo zwaar weegt als de rechten en vrijheden van de huidige generaties. Generatiegerechtigheid als uitgangspunt dus.
En wat deed de Duitse politiek in reactie op de uitspraak? Werd er gedebatteerd over politieke rechters? Nee. Het Duitse Parlement scherpte binnen een week de klimaatdoelstellingen aan en werkt nu aan een uitgekiend plan voor 2050 en verder. Bondskanselier Merkel toonde leiderschap waar we in Nederland slechts van kunnen dromen, door te besluiten met de woorden: ‘Duitsland alleen kan de wereld niet veranderen, maar de manier waarop we het doen kan een voorbeeld zijn dat anderen kunnen volgen.’
Generatiegerechtigheid zegevierde.